ರಾಮ, ಸೀತೆ ಮತ್ತು ಹನುಮಂತನ ಭಾವಚಿತ್ರವಿರುವ ನಾಣ್ಯಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿದ್ದವು ಎಂದು ಹೇಳುವ ಫೋಟೋವನ್ನು ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಫೋಟೋವು 1839 ರಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ ಉದ್ದೇಶಿತ ‘ಒಂದು ಅನ್ನ’ ನಾಣ್ಯದ ಮುಂಭಾಗ ಮತ್ತು ಹಿಮ್ಮುಖ ನೋಟವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪೋಸ್ಟ್ 1947 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮೊದಲು, ಬ್ರಿಟಿಷರು ಸಹ ರಾಮನಿಗೆ ಗೌರವವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಈ ಪೋಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಪ್ರತಿಪಾದನೆ ನಿಜವೇ ಎಂದು ಪರಿಶೀಲಿಸೋಣ.
ಪ್ರತಿಪಾದನೆ : 1839 ರಿಂದ ಹೇಳಲಾದ ನಾಣ್ಯದ ಫೋಟೋವು ಭಗವಾನ್ ರಾಮನನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮೊದಲು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.
ನಿಜಾಂಶ : ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರವು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಭಗವಾನ್ ರಾಮ ಅಥವಾ ಇತರ ಯಾವುದೇ ಹಿಂದೂ ದೇವರುಗಳ ಭಾವಚಿತ್ರವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಭಗವಾನ್ ರಾಮನ ಭಾವಚಿತ್ರವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಯಾವುದೇ ನಾಣ್ಯವನ್ನು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮೊದಲು ಬ್ರಿಟಿಷರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿಲ್ಲ. ಹಿಂದೂ ದೇವರುಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಈ ನಕಲಿ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ವಿದೇಶಿ ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ತಯಾರಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ನಕಲಿ ನಾಣ್ಯಗಳು ವಿವಿಧ ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಗೆ ಲಭ್ಯವಿವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಪೋಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಪ್ರತಿಪಾದನೆ ತಪ್ಪಾಗಿದೆ.
ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಬರುವ ಮೊದಲು ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಸರ್ಕಾರವು ಭಗವಾನ್ ರಾಮನನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಅಂತಹ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆಯೇ ಎಂದು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ನಾವು ಹುಡುಕಿದಾಗ, ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿ ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಡಳಿತದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಾಣ್ಯಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ನಾವು ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (RBI) ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಂಡುಕೊಂಡಿದ್ದೇವೆ. ವಿಲಿಯಂ IV (1830-37) ಮತ್ತು ರಾಣಿ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ (1837-1901) ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್‌ನ ರಾಣಿಯಾಗಿ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯು ಹನ್ನೆರಡನೇ ಅನ್ನಾ, ಕ್ವಾರ್ಟರ್ ಅನ್ನಾ, ಅರ್ಧ ಅನ್ನಾ ಮತ್ತು ಎರಡು ಅನ್ನಾಗಳ ಮೌಲ್ಯದ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ರಾಣಿ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ‘ಒಂದು ಅನ್ನ’ ನಾಣ್ಯಗಳು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿಲ್ಲ. ರಾಣಿ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಈ ಎಲ್ಲಾ ನಾಣ್ಯಗಳು ರಾಣಿ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ಅವರ ಭಾವಚಿತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮೊದಲು ಇತರ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಜನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ, ಇಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ ಈ ನಾಣ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಶ್ರೀರಾಮನ ಭಾವಚಿತ್ರ ಇರಲಿಲ್ಲ.
ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಪುರಾತತ್ವ ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಭಾರತೀಯ ಪರ್ಯಾಯ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ ನಾಣ್ಯಗಳ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ಡಾಕ್ಯುಮೆಂಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೊಂಡಿರುವ ನಾಣ್ಯ ಸಂಗ್ರಹದ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂ ದೇವರ ಭಾವಚಿತ್ರವನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುವ ಯಾವುದೇ ನಾಣ್ಯ ಕಂಡುಬಂದಿಲ್ಲ.
ದಕ್ಷಿಣದ ರಾಜ್ಯಗಳು ಅವರು ಹೊರಡಿಸಿದ ನಾಣ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ದೇವರುಗಳ ಉಲ್ಲೇಖವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. 19 ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಮದ್ರಾಸ್ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿಯು ದೇವಾಲಯದ ಗೋಪುರ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣುವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ವೈರಲ್ ಪೋಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾದ ನಿಖರವಾದ ನಾಣ್ಯವನ್ನು ನಾವು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಲಿಲ್ಲ.
ಈ ನಾಣ್ಯಗಳು ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಹರಿದಾಡುತ್ತಿರುವ ಬಗ್ಗೆ ಇಂಡಿಯಾ ಟುಡೇ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಚೆಕ್ ತಂಡವು ದೆಹಲಿಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯದ ವಕ್ತಾರ ಸಂಜಿಬ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಿದೆ. ‘ಇಂಡಿಯಾ ಟುಡೆ’ ಜೊತೆ ಮಾತನಾಡಿದ ಸಂಜೀಬ್ ಸಿಂಗ್, “ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕೊರೊಲಿನಾ (ಚಿನ್ನ), ಆಂಗ್ಲಿನಾ (ಬೆಳ್ಳಿ), ಕಪ್ಪ್ರೂನ್ (ತಾಮ್ರ) ಮತ್ತು ಟಿನ್ನಿ (ಟಿನ್) ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ, ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಹಿಂದೂ ದೇವರುಗಳ ಮೇಲೆ ಕೆತ್ತಲಾದ ನಾಣ್ಯಗಳ ಯಾವುದೇ ಉಲ್ಲೇಖವಿಲ್ಲ.
ಹಲವಾರು ಭಾರತೀಯ ಖಾಸಗಿ ಉತ್ಪಾದನಾ ಕಂಪನಿಗಳು ಹಿಂದೂ ದೇವರ ಭಾವಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಇದೇ ರೀತಿಯ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸುತ್ತಿವೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ವಿವಿಧ ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡುತ್ತಿವೆ. ‘ಕಾಯಿನ್‌ಕ್ವೆಸ್ಟ್’ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಲೇಖನದ ಪ್ರಕಾರ, ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ಶಾಸನವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ತಾಮ್ರದ ನಾಣ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ 1839 ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹಿಂದಿನ ದಿನಾಂಕದಂದು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ‘ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕವಾಗಿ ಆಧಾರಿತ ಟೋಕನ್ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ತಯಾರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಮಾರಾಟವಾಗಿದೆ.’ “…ಈ ತುಣುಕುಗಳು ಆಧುನಿಕ, ನಕಲಿ ನಾಣ್ಯಗಳು ಹಳೆಯದಾಗಿ ಕಾಣುವಂತೆ ಮತ್ತು ಬೆಲೆಬಾಳುವಂತಿವೆ.
ಈ ಹಿಂದೆ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೊಘಲ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾದ 1818 ರ ನಾಣ್ಯದಂತೆ ಲಾರ್ಡ್ ರಾಮ್ ಅನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಇದೇ ರೀತಿಯ ನಕಲು ನಾಣ್ಯವನ್ನು ಹಂಚಿದಾಗ, ಈ ವೈರಲ್ ಪ್ರತಿಪಾದನೆಯನ್ನು ತಳ್ಳಿಹಾಕುವ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್‌ಚೆಕ್ ಲೇಖನವನ್ನು ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿತು.
ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಬ್ರಿಟಿಷರು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ಭಗವಾನ್ ರಾಮನ ಭಾವಚಿತ್ರವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಯಾವುದೇ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಪೋಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾದ ಪ್ರತಿಪಾದನೆ ತಪ್ಪಾಗಿದೆ.
